Το λευκό του θανάτου και η εθνική μας υπερηφάνεια
Η τριλογία της Μαριάννας Στραπατσάκη ''Γέννηση-Ζωή-Θάνατος'' , ολοκληρωμένη σε 20 χρόνια διαρκούς δουλειάς, παρουσιάζεται στο Κέντρο Τεχνών του «Apollonia - Ευρωπαϊκές Ανταλλαγές», στο Στρασβούργο, με το δικό του παρελθόν. «Τα Φαντάσματα της Μεσογείου» (1989), που είχαμε δει και στην Αθήνα, καθώς και το «Υπόγειες Διαδρομές-Λαύριο» (1997).
Σε εκείνα τα έργα η καλλιτέχνις, που δουλεύει με το video από τις αρχές της δεκαετίας 1970, ως μέσον παράλληλα με τη ζωγραφική και τις εγκαταστάσεις, ασχολήθηκε με το ζήτημα της ανανέωσης-μεταβολής του περιβάλλοντος της αρχαιότητας και του τοπίου της θάλασσας, με αφορμή τον ναό της Αφαίας στην Αίγινα αρχικά, και το σκοτεινό Λαύριο στη συνέχεια.
Φιλμάροντας τους αρχαιολογικούς χώρους και στις δύο περιπτώσεις, αγγίζει στο μέτρο της ευαισθησίας της, τις ειδοποιούς διαφορές μιας ατμόσφαιρας που συνθέτουν η ύλη, το υγρό στοιχείο και ο αέρας.
Η συνέχεια, ολοκληρωμένη δυσβάστακτα ωραία και ισχυρή, είναι η τριλογία Γέννηση-Ζωή-Θάνατος. Ο θεατής παρακολουθεί την εικόνα μιας γυναίκας σε μια εγκατάσταση στην οποία έχει τη δυνατότητα να μπει μέσα (φανταστείτε ένα δωμάτιο) παρακολουθώντας το γυναικείο σώμα, τις αναπνοές και τις αντιδράσεις του μετωπικά, αλλά και τις αλλαγές και μεταλλάξεις της φύσης στους πλαϊνούς τοίχους.
Πρόκειται για προσωπικό δοκίμιο στο ζήτημα της ζωής και του θανάτου, με άριστα εικαστικά μέσα, στα οποία ο θεατής συμμετέχει με την όραση και την ακοή αλλά και την προσωπική του αντίδραση-συγκίνηση, αν επιθυμεί να βάλει αισθητήρες που γράφουν στον υπολογιστή και από εκεί στο έργο την απόρρητη σχέση του, με ό,τι παρακολουθεί στον κλειστό χώρο του οπτικοακουστικού περιβάλλοντος.
Η Μαριάννα Στραπατσάκη υποστηρίζει ότι ο θάνατος είναι ένα άλλο επίπεδο της ύπαρξης, η οποία αποτελείται από το Σώμα, την Ψυχή και τον Νου-Πνεύμα, τα οποία και αντιστοιχούν στη Γη, τη Σελήνη και τον Ηλιο, όπως μας δίδαξε ο Πλούταρχος, αλλά το πιο κοντινό μας διαλεκτικό σύστημα του Χέγκελ όπου Ζωή = Θέση, Θάνατος = Αντίθεση, Αιωνιότητα = Σύνθεση. Οι παλμοί των τριών ενοτήτων, που αποτελούν τον ρυθμό της ζωής, εκφράζονται ευαίσθητα στο έργο με το παλλόμενο σώμα-αναπνοή της ηθοποιού Katharina Thalbach, τη μουσική του Ανδρέα Μνιέστρη και τα ειδικά εφέ και το μοντάζ της Τάνια Τσιρίδου.
Η γέννηση λοιπόν, η πλέον δύσκολη στιγμή, γράφεται με την κίνηση του νερού, το άνοιγμα του σώματος (είσοδος ζωής) και τους ήχους της μουσικής, ενώ η δύναμη της ζωής με το πράσινο της φύσης, το σύμβολο του αλόγου και τους ισχυρούς παλμούς του σώματος. Στον θάνατο έχουμε τη μεγαλειώδη εικόνα του λεύκου ρούχου, που οργανώνει σχεδόν αναγεννησιακές πτυχώσεις, και του σώματος σε επίπεδη θέση, που βρίσκεται ψηλά, μέσα σε ένα διαφανές γαλάζιο στοιχείο. Και στα τρία στάδια η ένταση είναι συγκεντρωμένη στο κεφάλι, τα χέρια και τα πόδια. Σημαντική παράμετρος της επιτυχίας του έργου είναι η δυνατότητα της ηθοποιού να εκφραστεί και να «μιλήσει» για τα συμβάντα της ασυνείδητης και συνειδητής πορείας στον Κόσμο, δηλαδή την ένταση εκείνου που γεννά και του άλλου που γεννιέται, τη δυναμική της ύπαρξης και τον πόνο του τελικού περάσματος στον άλλο χώρο.
Το δυνατότερο και πλέον εξπρεσιονιστικό στοιχείο της ερμηνείας, εκτός από τα έξοχα χέρια που και πάλι αναφέρονται στη μνημειακή ζωγραφική και τα μεγάλα θέματα (θυμηθείτε τα χέρια της γριάς του Ρέμπραντ), είναι το στόμα, σημείο εισόδου και εξόδου της ψυχής (καταγωγή από το ρήμα «ψύχω», που σημαίνει «φυσώ»).
Μιλήσαμε προηγουμένως για προετοιμασία-διαδρομή έως την παρούσα τριλογία και μέσα από τις παλαιότερες βίντεο-εγκαταστάσεις «Τα Φαντάσματα της Μεσογείου» και «Υπόγειες Διαδρομές - Λαύριο». Η γνώση και η αμεσότητα της κίνησης των στοιχείων της φύσης φτάνει απόλυτα στην πραγματεία της ζωής και του θανάτου.
Πρόκειται για ένα σύνθετο πολυσήμαντο έργο που αντλεί από τα ελληνικά, τα ευρωπαϊκά αλλά και τα ανατολικά πρότυπα, το οποίο αναδεικνύει τη Ρωμιά Στραπατσάκη σε διεθνή καλλιτέχνιδα, ως προς τη λιτότητα, την αμεσότητα και τη δυνατότητα εκφοράς του μεγάλου ζητήματος της τέχνης και της ζωής, σε έργο εικαστικό.
Θα ήταν ευχής έργον να βρισκόταν χορηγός ώστε να δούμε αυτή τη δουλειά στην Αθήνα. Απίθανο, ναι, το ξέρω. Τα μουσεία μας ζητούν από τους καλλιτέχνες να προσέλθουν με τον χορηγό τους ή προστρέχουν στις πιο οικονομικές λύσεις. Και το υπουργείο Πολιτισμού επικεντρώνει το ενδιαφέρον του εκάστοτε ως βήμα για περαιτέρω πολιτική σταδιοδρομία. Μπορεί και να έχει δίκιο η καλλιτέχνις που, αποφασίζοντας ότι δεν έχει να περιμένει από κανέναν ομόγλωσσο, πήρε από την τράπεζα δάνειο και έκανε το έργο, που οποίο φιλοξενήθηκε από ένα ευρωπαϊκό κέντρο, του οποίου οι άνθρωποι το πίστεψαν και το βοήθησαν.
Πολλαπλά διδάγματα και για την τέχνη που διαθέτει μια αυθεντικότητα και για την αντιμετώπισή της, όταν αγγίζει περιοχές που δεν είναι life style.
Φιλμάροντας τους αρχαιολογικούς χώρους και στις δύο περιπτώσεις, αγγίζει στο μέτρο της ευαισθησίας της, τις ειδοποιούς διαφορές μιας ατμόσφαιρας που συνθέτουν η ύλη, το υγρό στοιχείο και ο αέρας.
Η συνέχεια, ολοκληρωμένη δυσβάστακτα ωραία και ισχυρή, είναι η τριλογία Γέννηση-Ζωή-Θάνατος. Ο θεατής παρακολουθεί την εικόνα μιας γυναίκας σε μια εγκατάσταση στην οποία έχει τη δυνατότητα να μπει μέσα (φανταστείτε ένα δωμάτιο) παρακολουθώντας το γυναικείο σώμα, τις αναπνοές και τις αντιδράσεις του μετωπικά, αλλά και τις αλλαγές και μεταλλάξεις της φύσης στους πλαϊνούς τοίχους.
Πρόκειται για προσωπικό δοκίμιο στο ζήτημα της ζωής και του θανάτου, με άριστα εικαστικά μέσα, στα οποία ο θεατής συμμετέχει με την όραση και την ακοή αλλά και την προσωπική του αντίδραση-συγκίνηση, αν επιθυμεί να βάλει αισθητήρες που γράφουν στον υπολογιστή και από εκεί στο έργο την απόρρητη σχέση του, με ό,τι παρακολουθεί στον κλειστό χώρο του οπτικοακουστικού περιβάλλοντος.
Η Μαριάννα Στραπατσάκη υποστηρίζει ότι ο θάνατος είναι ένα άλλο επίπεδο της ύπαρξης, η οποία αποτελείται από το Σώμα, την Ψυχή και τον Νου-Πνεύμα, τα οποία και αντιστοιχούν στη Γη, τη Σελήνη και τον Ηλιο, όπως μας δίδαξε ο Πλούταρχος, αλλά το πιο κοντινό μας διαλεκτικό σύστημα του Χέγκελ όπου Ζωή = Θέση, Θάνατος = Αντίθεση, Αιωνιότητα = Σύνθεση. Οι παλμοί των τριών ενοτήτων, που αποτελούν τον ρυθμό της ζωής, εκφράζονται ευαίσθητα στο έργο με το παλλόμενο σώμα-αναπνοή της ηθοποιού Katharina Thalbach, τη μουσική του Ανδρέα Μνιέστρη και τα ειδικά εφέ και το μοντάζ της Τάνια Τσιρίδου.
Η γέννηση λοιπόν, η πλέον δύσκολη στιγμή, γράφεται με την κίνηση του νερού, το άνοιγμα του σώματος (είσοδος ζωής) και τους ήχους της μουσικής, ενώ η δύναμη της ζωής με το πράσινο της φύσης, το σύμβολο του αλόγου και τους ισχυρούς παλμούς του σώματος. Στον θάνατο έχουμε τη μεγαλειώδη εικόνα του λεύκου ρούχου, που οργανώνει σχεδόν αναγεννησιακές πτυχώσεις, και του σώματος σε επίπεδη θέση, που βρίσκεται ψηλά, μέσα σε ένα διαφανές γαλάζιο στοιχείο. Και στα τρία στάδια η ένταση είναι συγκεντρωμένη στο κεφάλι, τα χέρια και τα πόδια. Σημαντική παράμετρος της επιτυχίας του έργου είναι η δυνατότητα της ηθοποιού να εκφραστεί και να «μιλήσει» για τα συμβάντα της ασυνείδητης και συνειδητής πορείας στον Κόσμο, δηλαδή την ένταση εκείνου που γεννά και του άλλου που γεννιέται, τη δυναμική της ύπαρξης και τον πόνο του τελικού περάσματος στον άλλο χώρο.
Το δυνατότερο και πλέον εξπρεσιονιστικό στοιχείο της ερμηνείας, εκτός από τα έξοχα χέρια που και πάλι αναφέρονται στη μνημειακή ζωγραφική και τα μεγάλα θέματα (θυμηθείτε τα χέρια της γριάς του Ρέμπραντ), είναι το στόμα, σημείο εισόδου και εξόδου της ψυχής (καταγωγή από το ρήμα «ψύχω», που σημαίνει «φυσώ»).
Μιλήσαμε προηγουμένως για προετοιμασία-διαδρομή έως την παρούσα τριλογία και μέσα από τις παλαιότερες βίντεο-εγκαταστάσεις «Τα Φαντάσματα της Μεσογείου» και «Υπόγειες Διαδρομές - Λαύριο». Η γνώση και η αμεσότητα της κίνησης των στοιχείων της φύσης φτάνει απόλυτα στην πραγματεία της ζωής και του θανάτου.
Πρόκειται για ένα σύνθετο πολυσήμαντο έργο που αντλεί από τα ελληνικά, τα ευρωπαϊκά αλλά και τα ανατολικά πρότυπα, το οποίο αναδεικνύει τη Ρωμιά Στραπατσάκη σε διεθνή καλλιτέχνιδα, ως προς τη λιτότητα, την αμεσότητα και τη δυνατότητα εκφοράς του μεγάλου ζητήματος της τέχνης και της ζωής, σε έργο εικαστικό.
Θα ήταν ευχής έργον να βρισκόταν χορηγός ώστε να δούμε αυτή τη δουλειά στην Αθήνα. Απίθανο, ναι, το ξέρω. Τα μουσεία μας ζητούν από τους καλλιτέχνες να προσέλθουν με τον χορηγό τους ή προστρέχουν στις πιο οικονομικές λύσεις. Και το υπουργείο Πολιτισμού επικεντρώνει το ενδιαφέρον του εκάστοτε ως βήμα για περαιτέρω πολιτική σταδιοδρομία. Μπορεί και να έχει δίκιο η καλλιτέχνις που, αποφασίζοντας ότι δεν έχει να περιμένει από κανέναν ομόγλωσσο, πήρε από την τράπεζα δάνειο και έκανε το έργο, που οποίο φιλοξενήθηκε από ένα ευρωπαϊκό κέντρο, του οποίου οι άνθρωποι το πίστεψαν και το βοήθησαν.
Πολλαπλά διδάγματα και για την τέχνη που διαθέτει μια αυθεντικότητα και για την αντιμετώπισή της, όταν αγγίζει περιοχές που δεν είναι life style.
(Κείμενο : Άννα Μαραγκού , Πηγή: Ελευθεροτυπία, 16/3/2009)
* Η Μαριάννα Στραπατσάκη διδάσκει στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο στο ΑΕΙ τμήμα Τεχνών Ήχου & Εικόνας , στους τομείς Σχέδιο, Βίντεοτέχνη, Βίντεο-Εγκαταστάσεις.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου